12 - કડવું ૧૨મું - સર્વાત્મભાવ જ્ઞાનતુર્ય પદ / અખેગીતા (અખો)
રાગ ધન્યાશ્રી
ઉદય ઉજાળો દે જેમ ચંદ્રમાજી, કિરણ તેહનાં પસરે વન વિથિ મંદિરમાંજી;
તેમ સરખો આત્મા ભાસે કીટ ઈંદ્રમાંજી, એહવો પ્રકટ્યો હૃદય કંદ્રમાંજી. ૧
પૂર્વછાયા
હૃદે ગુહામાં રામ પ્રગટ્યા, તેણે પાલટો મનનો થયો;
માયાનેં ઠામે બ્રહ્મ ભાસે, સંસારનો સંભવ ગયો. ૧
જેમ રવિને તેજે ઓગળે, પાલો તે પાણી થૈ વહેં;
તેમ જેહનેં પ્રગટે આતમા, તે માયાદોષ સહેજે દહે. ૨
ભાઇ માયાનું બળ તિહાં લગે, જિહાં આતમા જાણ્યો નહીં;
જેમ ગત યૌવન થઇ યુવતી, તે પ્રસવલગિવાધી રહી. ૩
જેમ ગોરસમાંથી આજ્ય કાઢે, તેજેમ તક્ર થયું દહીં;
આત્મા જાણે એમ માયા, વિચારે દીસે નહીં. ૪
ભાઇ કર્મ ગહન તે તિહાં લગેં, જિહા સદ્વિતચાર નથી ઉપનો,
નવનીત ત્યાં લગે વણસતું, જ્યહાંભેદ ન જાણ્યો તૂપનો. ૫
તાવ્યૂં માંખણ ધૃત થયું, પછી તે વણસે નહીં ક્યમે;
તેમ આતમા જાણે નોહે પરાભવ, અણજાગે માયા દમે. ૬
અંધારૂં દુંખ દે ઘણું, અર્કવિહોણું જેમ ચક્ષુને;
તેમ આતમા ઉદયે ગહન પલાયેં, માયા દમે નહીં પુરુષનેં. ૭
નિદ્રાવાનને સ્વપ્ન હોયે, ભોગ નાના ભોગવે;
અણુછતા આણી તે કરે ઊભા, ગહન માયા જોગવે. ૮
જાગ્યો ત્યાં થઇ ચેતના, નિદ્રાસાયે સર્વે પળ્યું;
ત્યમ તુરીયાવડે તિમિર ત્રાસે, ચિત્ત ચમક્યું હું તું તે ટલ્યું. ૯
કહે અખો સહુકો સુણો, જેમ દારિદ્રય નથી શ્રીમંત $$$
જો મહાધન હીંડો પામવા, તો સેવો હર-ગુરુ-સંતને. ૧૦
***
શબ્દાર્થ
૧. ઉજાળો = અજવાળું
૨. વિથિ = શેરી
૩. કંદ્રમાંજી = હૃદયરૂપી ગુફામાં
૪. પાલટો = બદલાવું
૫. પાલો = બરફ
૬. આજ્ય = ઘી
૭. તક્ર = છાશ
૮. તૂપનો = ઘીનો
૯. અર્કવિહોણું = સૂર્યવિના
૧૦. પલાયેં = ભાગી જાય
૧૧. જોગવે = સંબંધથી
૧૨. તુરીયાવડે = બ્રહ્મને જાણનારી અંતઃકરણની અવસ્થા વડે.
૧૩. તિમિર = અજ્ઞાન
0 comments
Leave comment