25 - કડવું ૧૩ મું - જીવન્મુકતની દશા - ૧ / અખેગીતા (અખો)

રાગ ધન્યાશ્રી
જે નર સમજ્યા તેણેએમલહ્યુંજી, આપવિષય્થી આપોપું ગયુંજી;
બ્રહ્મઅગ્નિમાં દ્વૈત સર્વે દહ્યુંજી, મરમ સમજ્યાથી હતું તેમ થયુંજી.

પૂર્વછાયા
થયું જેમ તેમ હુતું આગે, જાણણહારો જાણિયો;
જે ૐકારની આદ્ય હતો, વળી વેદ પુરાણે વખાણિયો. ૧

ક્યારે દેખે ધ્યેયને ધ્યાતા, ક્યારે ધ્યેય રહેને ધ્યાતા ટલે;
તટ્સ્થ ઉપનું જ્ઞાન જેહને, એમ સુરત ચલે વલે. ૨

ક્યારે ઇંદ્રિ-આરામ વસ્તે, ક્યારે વર્તવોણી સુર્ત્ય છે;
તટસ્થકેરું એજ લક્ષણ, જ્ઞાનકેરી તે મૂત્ય છે. ૩

જીવનમુકત તેહજ કહાવે, જેહને એહ વૃત્તિ ઉપની;
આકાશવત્ તે રહે સદા, ક્યારેક સ્થિતિ તે રૂપની. ૪

જેમ મહાજલમાંહિલો મકર મોટો, અંબુ-મધ્ય આઘો રહે;
ઊંચો આવી અલ્પ વરતે, વળિ મહાનિધિ જાતો રહે. ૫

જીવન્ મુક્ત યોગીશ્વર, એમ વર્તે દેહવિષે;
જેમ નાગને અંગજરા પાકી, અળગી થઇ રહી નખશીખે. ૬

તે ચલણ-વલણ કરે ખરી, પણ અંગથી એકતા ટલી;
તેમ જીવન્ મુક્તને દેહ જાણો, જે, ભુજંગને કાંચળી. ૭

ઉપની તે સહજમાંહે, અન્ આયાસે અંગથી;
જ્યારે વીરમીને થયો વેગળો, ત્યારે ભિન્ન દીઠી ભૂજંગથી. ૮

એમ જીવન્ મુકત જાણજો, ભાઇ દેહનો સંગ;
$$$ છે ને નથી સરખી, જેમ દ્રષ્ટાન્ત ફણંગ. ૯

કહે અખો સહુકો સુણો, એમ જાણો જીવનમુકતને;
એ દશાને હીંદો પામવા, તો સેવો હરિ-ગુરુ-સંતને. ૧૦
________________________________________

૧ આદ્ય =પ્રથમ.
૨ ધ્યેય = ધ્યાન કરવા યોગ વસ્તુ - બ્રહ્મ.
૩ ધ્યાતા = ધ્યાન કરનાર.
૪ સુરત = મનોવૃત્તિ.
૫ ઇંદ્રિ-આરામ = ઇંદ્રિયોમાં પ્રીતિવાળી.
૬ વર્તવોણી = બાહ્યવૃત્તિવિના.
૭ સુર્ત્ય = આત્માકર વૃત્તિ.
૮ તટસ્થકેરું = બ્ર્હ્મ તથા સંસારને જાણનાર જ્ઞાનીનું.
૯ અંબુ-મધ્ય = પાણીમાં.
૧૦ મહાનિધિ = ઊંડાં પાણીમાં.
૧૧ અંગજરા = વૃધ્ધાવસ્થા.
૧૨ ભુજંગને = સાપને.
૧૩ વીરમીને = મૂકી દઇને.
૧૪ ફણંગ = સાપ.

0 comments

Leave comment

અનુક્રમણિકા