૧. અધોરેખિત (Underline) કરેલાં ઉચ્ચારો, દેખીતી રીતે કે જોડણી પ્રમાણે ગુરુ લાગતાં હોવા છતાં, લઘુ તરીકે પ્રયોજાયા છે. પરંતુ, આ તમામ જગ્યાએ લઘુ ઉચ્ચાર કરવાથી શબ્દના સૌંદર્યનો હ્રાસ થતો નથી, કે છંદોલયમાં વિક્ષેપ પડતો નથી.

૨. બેવડા અધોરેખન (Double Underline)થી દર્શાવેલા, ખરેખર એક ગુરુથી મોટા લાગતા ઉચ્ચારો એક ગુરુ તરીકે ઉપયોગમાં લેવાયા છે. અહીં પણ શબ્દનું સૌંદર્ય જોખમાતું નથી, કે લયમાં પણ વ્યત્યય ઊભો થતો નથી.

૩. આમ, મુદ્દા ૧ અને ૨માં વર્ણવ્યા પ્રમાણે બધી જ છૂટછાટો વિવેકપૂર્ણ છે. સંખ્યાની દૃષ્ટિએ પણ આવી છૂટછાટો એક પંક્તિમાં ત્રણ કે ચારથી વધારે નથી.

૪. મોટાભાગની છૂટછાટો એકબીજાથી અંતર જાળવીને લેવામાં આવી છે. જ્યાં એ એક પછી એક લગોલગ (in immediate succession) છે ત્યાં એ બેથી વધારે નથી. આથી પંક્તિનું સંતુલન જળવાઈ રહે છે.

૫. જ્યાં બે લઘુ સાથે આવે છે ત્યાં મોટેભાગે બેમાંથી એકાદ (કે ક્યારેક બંને) લઘુ છૂટછાટવાળો છે. માટે, એમનો ઉચ્ચાર બે સ્વતંત્ર લઘુ તરીકે જ કરવો એમ પ્રસ્થાપિત થાય છે અને આ છંદનું સૌંદર્ય નિખરી આવે છે.

૬. જ્યાં આ બંને લઘુ શુદ્ધ છે (એટલે કે એમાંનો એક પણ છૂટછાટવાળો નથી) ત્યાં પહેલો લઘુ શબ્દના અંતે આવે છે અને બીજા લઘુથી નવો શબ્દ શરૂ થાય છે. આ બંને લઘુ વચ્ચે સહેલાઈથી વિરામ લઈ શકાય છે, અને એમને ભેગાં કરીને એક ગુરુ ઉચ્ચાર કરવાનું મુશ્કેલ બને છે. આ વ્યવસ્થા સંસ્કૃત છંદોમાંની ‘યતિ'ની વ્યવસ્થાને મળતી આવે છે. આમ અહીં પણ બે સ્વતંત્ર લઘુ ઉચ્ચારો જળવાઈ રહે છે અને છંદનું સૌંદર્ય જળવાય છે.

૧. કોઈ ગઝલના બધાં જ કાફિયા માત્ર ક્રિયાપદોનાં હોય એ ટાળવું.

૨. કાફિયામાં અનુસ્વારની છૂટછાટ ન લેવી. ઉદાહરણ તરીકે મારી આ ગઝલ જુઓ.